کمال خرازی رئیس شورای راهبردی روابط خارجی، ۲۹ دی‌ماه، در دیدار با هیاتی از موسسه ایتالیایی امور بین‌المللی (IAI) به تاخیرهای مکرر اتحادیه اروپا برای راه‌اندازی ساز و کار مالی ویژه تجارت با ایران (SPV) انتقاد کرده و گفت است که دولت‌های اروپایی توان حمایت و هدایت شرکت‌های اروپایی را برای همکاری با ایران ندارند و این قابل دفاع و پذیرش نیست.
او در این جلسه پرسیده «اگر دولت‌های اروپایی می‌دانستند بر شرکت‌های خود نفوذی ندارند، چرا با ایران وارد مذاکره شدند؟» وی همچنین همان تهدیدات حسن روحانی و دیگر مقامات جمهوری اسلامی را تکرار کرده و گفته است: «شکست برجام، امنیت اروپا را هم تحت‌الشعاع قرار خواهد داد.»
خرازی همچنین گفته «ایران برای حفظ استقلال خود هزینه سنگینی پرداخته و ضمن اینکه تسلیم فشارها نخواهد شد، تدابیر لازم را برای تامین نیازهای کشور اتخاذ کرده است.»
او اظهارات تند دیگری نیز خطاب به اروپایی‌ها ابراز داشت از جمله اینکه «آمریکا اروپا را گروگان خود گرفته» و «اروپا باید چگونگی مقاومت در برابر آمریکا را از نحوه واکنش چین و روسیه در قبال آمریکا بیاموزد».
تنش لفظی در ساختمان وزارت خارجه بین هیات ایرانی و اروپایی
رویترز در همین زمینه گزارش داده دیپلمات‌های اروپایی از فرانسه، انگلیس، آلمان، دانمارک، هلند و بلژیک، هشتم ژانویه (۱۸ دی)، در تهران با مقامات ایرانی دیدار داشتند با این پیام که اروپا دیگر نمی‌تواند برنامه موشکی بالستیک جمهوری اسلامی و خرابکاریها و اقدامات تروریستی در خاک اروپا را تحمل کند.
آنطور که از شنیدهها پیداست جلسه به تنش و درگیری لفظی کشیده است. رویترز به نقل از چهار دیپلمات اروپایی نوشته مقامات ایرانی در این جلسه که در وزارت خارجه جمهوری اسلامی برگزار شد ناگهان از جای خود برخاستند و برخلاف پروتکل اتاق را ترک کردند.
یکی از این دیپلمات‌ها در این‌باره گفت: «هیجان زیادی [در جلسه] وجود داشت و آنها دیدگاه ما را دوست نداشتند اما احساس کردیم باید نگرانی‌های جدی خود را ابراز کنیم.» یک دیپلمات دیگر نیز عنوان کرده «این نشان می‌دهد که روابطمان پر تنش‌تر می‌شود.»
یک روز پس از این نشست، اتحادیه اروپا اولین تحریم خود علیه رژیم ایران از زمان اجرای توافق هسته‌ای را صادر کرد.
به باور دیپلمات‌ها و تحلیلگران اروپایی این نشست پر تنش منجر به تغییر غیرمنتظره دیپلماسی اروپا شد و آنها صریحاً اعلا کردند «صبر اروپا درقبال ایران تمام شده است.»
این جلسه چند دقیقه‌ای بیشتر به طول نیانجامید چرا که دیپلمات‌های اروپایی در اعتراض به تهدید‌های همتایان ایرانی خود، ساختمان وزارت خارجه را ترک کردند. بر اساس این گزارش، یکی از دیپلمات‌هایی که در این دیدار چند دقیقه‌ای حضور داشت، به کیهان لندن گفته بود، «لحن بی‌ادبانه و پرخاشگری که ایرانی‌ها در این دیدار استفاده کردند قابل تحمل نبود و ما ناچار شدیم جلسه را ترک کنیم و در انتظار پوزش رسمی وزارت خارجه جمهوری اسلامی هستیم». کیهان لندن در این گزارش نوشته است، گویا یکی از همکاران محمدجواد ظریف که در این نشست حضور داشت دیپلمات‌های اروپایی را «تروریست» خوانده و آنها را تهدید به بازداشت کرده بود!
اعتراض اعضای اتحادیه اروپا در قبال اقدامات ضدامنیتی رژیم
رویترز در ادامه گزارش خود نوشته که کشورهای کوچکتر اروپایی که به دنبال جنگ نیستند نیز به فرانسه و انگلیس پیوسته و خواهان رویکرد سخت‌تر در قبال ایران شده‌اند که شامل بررسی تحریم‌های اقتصادی جدید می‌شود. این رویکرد ممکن است شامل مسدود کردن اموال و ممنوعیت سفر اعضای سپاه پاسداران و افرادی باشد که با برنامه موشکی بالستیک رژیم ایران همکاری می‌کنند.
رویترز در ادامه گزارش داد که این رویکرد جدید اتحادیه اروپا، این قاره را به سیاست‌های دونالد ترامپ برای منزوی کردن رژیم ایران نزدیک می‌کند هرچند که اروپایی‌ها هنوز از توافق هسته‌ای ایران و گروه موسوم به ۱+۵ که در ۲۰۱۵ به دست آمد و آمریکا در ماه مه ۲۰۱۸ از آن خارج شد، حمایت می‌کنند.
یک دیپلمات اروپایی مستقر در خاورمیانه نیز گفته است، اتهامات ماه‌های اخیر علیه رژیم ایران تعدادی از کشورهایی را که با رویکرد تند درقبال ایران مخالف بودند را برانگیخته است. به عنوان مثال، هلند که تا پیش از حمله دانمارک ساکت بود اما اکنون از فرانسوی‌ها تندتر شده است.
هلند همزمان با اعلام تحریم جدید اروپا علیه حکومت ایران با ادعای اینکه جمهوری اسلامی قصد داشته در خاک اروپا چندین عملیات سوء قصد انجام دهد، ایران را به کشتن دو مخالف رژیم در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۷ در اروپا متهم کرده است. اتحادیه اروپا روز نهم ژانویه واحدی از وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی و دو فرد ایرانی را در فهرست تحریم‌های خود قرار داد.
پیشنهاد اروپا به آمریکا برای حفظ برجام
رویترز همچنین نوشته بر اساس اسناد موجود، در ماه مارس سال ۲۰۱۸ کشورهای اروپایی شامل فرانسه، آلمان و انگلیس برای متقاعد کردن دونالد ترامپ به ماندن در توافق هسته‌ای، پیشنهادی را مبنی بر توقیف دارایی‌ها و ممنوعیت سفر برای مقامات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و همچنین شرکت‌ها و گروه‌های تجاری که در برنامه موشکی ایران دخیل هستند، به واشنگتن ارائه کرده بودند. دیپلمات‌های اروپایی می‌گویند که اقدامات و تدابیر مشابه پیشنهاد قبلی اکنون نیز آماده است.
یک دیپلمات ارشد اروپایی در این زمینه گفته است «ما ترجیح می‌دهیم که این اقدامات را اتخاذ نکنیم اما نیاز است که جمهوری اسلامی تلاش برای ترور افراد در خاک اروپا را متوقف کند. در سه سال گذشته نیز آنها برنامه موشکی خود را توسعه داده‌اند.»
رویترز به نقل از دیپلمات‌های اروپایی می‌گوید که همه ۲۸ عضو اتحادیه اروپا با اتخاذ این تصمیم موافق هستند.
با این حال تعدادی از دیپلمات اروپایی می‌گویند فدریکا موگرینی که از عوامل اصلی امضای برجام است، نگران است که اتخاذ فوری تحریم‌های اروپا علیه رژیم به از بین رفتن کامل توافق هسته‌ای منجر شود.
وزرای خارجه اتحادیه اروپا در اقدامی کم‌سابقه قصد دارند ۲۱ ژانویه ۲۰۱۹ یک بیانیه مشترک درباره‌ی دخالت‌های رژیم ایران در منطقه و درخواست برای پایان دادن به آزمایش‌های موشکی صادر کنند. با این حال خبرها حکایت از آن دارد که موگرینی به دنبال این است که ابتدا ساز و کار مالی ویژه که تا کنون ناکام مانده است ایجاد شود.
با این حال یک مقام اتحادیه اروپا هرگونه اختلاف بین موگرینی و دولت‌های اتحادیه اروپا را رد کرده و گفته «بیانیه به محض اینکه ساز و کار مالی راه بیفتد، منتشر خواهد شد.»
باید اشاره شود جمهوری اسلامی ساده‌انگارانه پیش از اجرای تحریم‌های مرحله دوم آمریکا از ۱۳ آبان ۹۷ منتظر راه‌اندازی SPV است اما در همین دوران هم اقدامات تروریستی خود را در اروپا را ادامه می‌داد و هم دست به آزمایش موشکهای بالستیک می‌زد.
در بخش دیگری از گزارش رویترز به نقل از همین دیپلمات‌های اروپایی آمده که کشورهای اروپای شرقی نیز به دلیل تهدید روسیه و دریافت تضمین‌های امنیتی ممکن است بیشتر به سمت آمریکا متمایل شوند. این دیپلمات‌ها همچنین می‌گویند که برگزاری نشست ورشو می‌تواند منجر به ایجاد شکاف بین کشورهای اروپای غربی و اروپای شرقی شود.
رویترز در ادامه نوشته است: «فدریکا موگرینی در نشست لهستان حضور نخواهد یافت و هنوز مشخص نیست که فرانسه، انگلیس و آلمان در چه سطحی در این نشست شرکت خواهند کرد.»
یک دیپلمات اروپایی در این زمینه می‌گوید: «حضور در این نشست خطرهایی دارد. در شرایطی که فکر نمی‌کنیم که ایران از برجام خارج شود، نیازی نیست که آنها را به سمت تعمیق مسابقه تسلیحاتی در خاورمیانه برانیم.»
در پایان باید اضافه کرد اینکه نام کمال خرازی بار دیگر در فضای دیپلماتیک جمهوری اسلامی مطرح شده عمق بحران را آشکار می‌کند. خرازی پیش از خروج آمریکا از برجام تلاش کرد با از طریق لابی با جان کری وزیرخارجه باراک اویاما، جمهوریخواهان را برای منصرف کردن دونالد ترامپ از این تصمیم زیر فشار قراردهند که به ماجرای ملاقات محرمانه خرازی و کری در رستوران «L’Avenue» پاریس منجر شد و خبر این ملاقات افشا شد. سابقه نشان داده نظام وقتی خرازی را وارد میدان می‌کند که دیگر کاری از دست ظریف و تیم او برنمیآید. اتفاقاً با ورود او به این معادلات می‌شود پیش‌بینی کرد در روزهای آینده تنش میان اروپا و رژیم ایران بیشتر از این هم خواهد شد.
